17 Mart 2022 Perşembe Beraat Gecesi
Bu gelen gece olan Leyle-i Berat, bütün senede bir kudsî çekirdek hükmünde ve
mukadderat-ı beşeriyenin proğramı nev'inden olması cihetiyle Leyle-i Kadr'in
kudsiyetindedir. Herbir hasenenin Leyle-i Kadir'de otuzbin olduğu gibi, bu
Leyle-i Berat'ta herbir amel-i sâlihin ve herbir harf-i Kur'anın sevabı
yirmibine çıkar. Sair vakitte on ise, şuhur-u selâsede yüze ve bine çıkar. Ve bu
kudsî leyali-i meşhurede onbinler, yirmibin veya otuzbinlere çıkar. Bu geceler,
elli senelik bir ibadet hükmüne geçebilir. Onun için elden geldiği kadar
Kur'anla ve istiğfar ve salavatla meşgul olmak büyük bir kârdır. ( Said Nursî
Şualar: 505) Açıklaması .
Hadislerle Berat Kandili Konu Bilgisi :
- Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimiz şöyle buyurmuşlardı:
"Recep, Allah'ın ayıdır. Şaban, benim ayımdır. Ramazan, ümmetimin ayıdır".
Mübarek Recep ayının ardından gelen Şaban ayı Resulullah sallallahu aleyhi ve
sellem'in ayıdır. Bu mübarek ayın değerini bilerek, ibadetlerimizi yapmalı,
alemlerin Rabbinden af dilemeliyiz.
Şaban ayının önemli özelliklerinden biri Beraat gecesi gibi müstesna bir gecenin
bu ayın içinde bulunmasıdır.
Ebu Hüreyre Radıyallahu And'dan rivayet edildiğine göre: Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem efendimiz şöyle buyurmuştur:
-"Şaban ayının on beşinci gecesinin ilk vaktinde Cebrail (a.s) bana geldi; şöyle
dedi:
-"Ya Muhammed, başını semaya kaldır. Sordum.
-"Bu gece nasıl bir gecedir? Şöyle anlattı:
-"Bu gece, Allah-u Teala, rahmet kapılarından üç yüz tanesini açar. Kendisine
şirk koşmayanların hemen herkesi bağışlar. Meğer ki, bağışlayacağı kimseler
büyücü, kahin, devamlı şarap içen, faizciliğe ve zinaya devam eden kimselerden
olsun. Bu kimseler tövbe edinceye kadar, Allah-u Teala onları bağışlamaz.
Gecenin dörtte biri geçtikten sonra, Cebrail yine geldi ve şöyle dedi: "Ya
Muhammed başını kaldır. Bir de baktım ki, cennet kapıları açılmış.
Cennetin birinci kapısında dahi bir melek durmuş şöyle sesleniyor: "Ne mutlu bu
gece rüku edenlere.
İkinci kapıdan dahi bir melek durmuş şöyle sesleniyordu: "Bu gece secde edenlere
ne mutlu".
Üçüncü kapıda duran melek dahi, şöyle sesleniyordu: "Bu gece dua edenlere ne
mutlu." Dördüncü kapıda duran melek dahi şöyle sesleniyordu: -"Bu gece, Allah'ı
zikredenlere ne mutlu".
Beşinci kapıda duran melek dahi, şöyle sesleniyordu: "Bu gece Allah korkusundan
ağlayan kimselere ne mutlu."
Altıncı kapıda duran melek dahi, şöyle sesleniyordu: "Bu gece Müslümanlara ne
mutlu." Yedinci kapıda da bir melek durmuş şöyle sesleniyordu: "Günahının
bağışlanmasını dileyen yok mu ki, günahları bağışlansın.
Bunları gördükten sonra, Cebrail'e sordum: "Bu kapılar ne zamana kadar açık
kalacak?
Şöyle dedi: "Ya Muhammed, Allah-u Teala, bu gece, Kelp kabilesinin koyunlarının
tüyleri sayısı kadar kimseyi cehennemden azat eder."
- Hz. Ayşe Radıyallahu Anha anlatıyor: "Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem
buyurdular ki: "Allah Teala Hazretleri, Nıfs-u Şa'ban gecesinde dünya semasına
iner ve Kelb kabilesinin koyunlarının tüyünün adedinden daha çok sayıda günahı
affeder."
Berat Gecesinin Mahiyeti ve Önemi Hakkında Bilgi :
Yıllık bir program çerçevesinde yürütülen ticari faaliyetler yıl sonunda o
program esaslarına göre kontrol) ve teftiş edilir. Kâr zarar hesapları yapılır.
Kesin hesabın tespitinden sonra da gelecek yılın programı hazırlanarak şeklini
alır.
Her yıl tekrar edilen bu kontrol ve tespit işlemleri sayesinde ekonomik hayatta
istikrarlı ve sağlam bir ilerlemenin temini mümkün olur.
Bu misalin ışığında manevi hayatımıza ve faaliyetlerimize bakalım. Dünya, âhiret
hayatının kazanılması için yaratılmış bir manevi ticaret yeri olduğuna göre, o
ticaretle ilgili faaliyetlerin de yıllık muhasebeye tabi olması gayet tabiidir.
Bu muhasebenin vakti üç ayların içindedir. Berat Kandili ile başlayıp Kadir
Gecesiyle biten devreye rastlar.
Duhan Sûresinin 2., 3. ve 4. âyetlerinin Berat Gecesinden bahsettiği
bildirilmektedir. Âyetlerin meali şöyle:
"O apaçık kitaba and olsun ki, biz onu gerçekten mübarek bir gecede indirdik.
Çünkü biz onunla insanları uyarmaktayız. Bütün hikmetli işler o gecede tefrik
olunur."
Bu âyetler hakkında iki görüş vardır. Çoğu tefsir bilginlerinin görüşüne göre,
bu mübarek gece Kadir Gecesidir. İkrime bin Ebi Cehil'in de dahil olduğu bir
grup alim ise; bu gecenin Berat Gecesi olduğunu söylemişlerdir. Her iki tefsiri
birleştiren diğer bir görüşe göre de, hikmetli işlerin ayırımının yapılmasına
Berat Gecesinde başlanmakta ve bu işlem Kadir Gecesine kadar devam etmektedir.
Bu hikmetli işler nelerdir ve âyetin mânası nedir?
Yıllık kader programı
İbni Abbas'tan rivayet edildiğine göre, hikmetli işlerin birbirinden ayırd
edilmesi şu şekilde cereyan etmektedir:
Bu seneden gelecek seneye kadar meydana gelecek olayların hepsi ayrı ayrı
melekler tarafından defterlere yazılır. Rızıklar, eceller, zenginlik, fakirlik,
ölümler, doğumlar hep bu esnada kaydedilir. O yılki hacıların sayısı bile bu
devrede takdir olunur. Herkesin ve her-şeyin o sene içindeki mukadderatı
kaydedilir.
Rızıkla alakalı defterler Mikail Aleyhisselâma verilir.
Savaşlarla ilgili defterler Cebrail Aleyhissalama verilir.
Ameller nüshası dünya semasında görevli melek olan İsrafil'e verilir ki bu büyük
bir melektir.
Ölüm ve musibetlerle ilgili defter de Azrail Aleyhisselâma teslim edilir.
Fahreddin er-Râzî"nin açıklamasına göre bu defterlerin düzenlenmesi Berat
Gecesinde başlar, Kadir Gecesinde tamamlanarak her defter sahibine teslim
edilir.1
Berat Kandilinin "bütün senede bir kudsi çekirdek hükmünde ve beşer
mukadderatının programı nev'inden olması cihetiyle Leyle-i Kadrin kudsiyetinde"
olması bu manalara dayanmaktadır.2
Kur'ân'ın bu gecede indirilmesi meselesine ise şöyle bir açıklama
getirilmektedir:
Berat gecesi, Kuran-ı Kerimin Levh-i Mahfuzdan dünya semasına toptan indirildiği
gecedir. Buna inzal denir. Kadir gecesinde ise Peygamberimize ilk kez ve parça
parça indirilmeye başlanmıştır. Buna da tenzil denir.
Berat Gecesinin özellikleri Nelerdir Hakkında Bilgi ;
Tefsirlerde bu gece ile ilgili olarak şu şekilde izahlar yer almaktadır: Vergi
ödendiği zaman nasıl ki vergi borçlusuna borcundan kurtulduğunu gösteren bir
belge veriliyorsa, Allah Azze ve Celle de Berat Gecesinde mü'min kullarına berat
yazar. Zaten bu gecenin dört adı vardır: "Mübarek Gece", "Berae Gecesi", "Sakk
Gecesi. Belge ve senet. (Allah Teala bu gece mü'min kullarına beraet yazar)",
"Rahmet Gecesi."
"Berat, beraet" kelimesi "el-berâe" kelimesinin Türkçedeki kullanılış şeklidir.
Beri olmak, aklanmak, temiz ve suçsuz çıkmak demektir.
"Berâet" iki şey arasında ilişki olmaması, kişinin bir yükümlülükten kurtulması
veya yükümlülüğünün bulunmaması anlamına gelmektedir. Mü'minlerin bu gece günah
yüklerinden kurtulup İlâhî bağışa ermeleri umulduğu için de Berat Gecesi
denmiştir.
Bir kısım âlimlerin, kıblenin Kudüs'teki Mescid-i Aksâ'dan Mekke'deki Kabe
istikametine çevrilmesinin Hicretin ikinci yılında Berat Gecesinde
gerçekleştiğini kabul etmeleri de geceye ayrı bir önem kazandırmaktadır.3
Berat Gecesinin beş ayrı özelliği vardır.
1. Bütün hikmetli işlerin ayırımına başlanması.
2. Bu gecede yapılacak ibadetlerin diğer vakitlere nispetle kat kat sevaplı
olması.
3. İlâhi rahmetin bütün âlemi kuşatması.
4. Allah'ın af ve bağışlamasının coşması.
5. Peygamberimize tam bir şefaat yetkisinin verilmiş olması.
Bir rivayette bildirildiğine göre Resulullah Aleyhissalâtü Vesselam Şâban'ın
onüçüncü gecesi ümmeti hakkında şefaat niyaz etti, üçte biri verildi. Ondördüncü
gecesi niyaz etti üçte ikisi verildi. Onbeşinci gecesi niyaz etti, hepsi
verildi. Ancak Allah'tan devenin kaçması gibi kaçanlar başka...
Zemzem kuyusunun bu gecede açık bir şekilde coşup çoğalması da bu manaları
kuvvetlendiren kutsal bir işaret olarak yorumlanmaktadır.4
Peygamber Efendimiz bir hadis-i şeriflerinde Berat Gecesinin feyiz ve bereketini
çeşitli şekillerde nazara vermektedir.
"Şâban'ın 15. gecesi geldiğinde geceyi uyanık ibadetle, gündüzü de oruçlu olarak
geçirin. O gece güneş battıktan sonra Allah rahmetiyle dünya semasına tecelli
eder ve şöyle seslenir:
"İstiğfar eden yok mu, affedeyim ve bağışlayayım. "Rızık isteyen yok mu, hemen
rızık vereyim.
"Başına bir musibet gelen yok mu, hemen sağlık ve afiyet vereyim.
"Böylece tan yerinin ağarmasına kadar bu şekilde devam eder."s
Çünkü o gece İlâhi rahmet coşmuştur. Berat Gecesi beşer mukadderatının programı
çizilirken insanlara verilen eşsiz bir fırsattır. Bu fırsatı değerlendirip
günahlarını affettirebilen, gönlünden geçirdiklerini bütün samimiyetiyle Cenab-ı
Hakka iletip isteklerini Ondan talep eden ve belalardan Ona sığınan bir insan ne
kadar bahtiyardır. Buna karşılık, her tarafı kuşatan rahmet tecellisinden
istifade edemeyen bir insan ne kadar bedbahttır.
Bu gece af dışı kalanlar
Peygamber Efendimiz bu gecede af dışı kalanları şu hadisleri ile bildirmektedir:
"Muhakkak ki, Allah Azze ve Celle Şâban'ın onbeşinci gecesinde rahmetiyle
yetişip herşeyi kuşatır. Bütün mahlukatına mağfiret eder. Yalnızca müşrikler ve
kalbleri düşmanlık hissiyle dolu olup insanlarla zıtlaşmaktan başka bir şey
düşünmeyenler müstesna."6 "Yüce Allah bu gece bütün Müslümanlara mağfiret
buyurur, ancak kâhin, sihirbaz yahut müşahin (çok kin güden) veya içkiye düşkün
olan veya ana babasını inciten yahut zinaya ısrarla devam eden müstesna."7
"Allah Teâlâ Şâban'ın onbeşinci gecesi tecelli eder ve ana-babasına asi
olanlarla Allah'a ortak koşanlar dışında kalan bütün kullarını bağışlar."8
Üç aylara ayrı bir ruh ve mâna içinde giren Peygamber Efendimiz özellikle Şaban
ayına özel bir özen gösterir, başka zamanlarda görülmemiş bir derecede ibadete
ve âhiret işlerine yönelirdi. Bu ayın çoğu günlerini oruçlu geçirirken, geceleri
de diğer gecelerden çok farklı bir şekilde ihya ederdi
Bir Berat Gecesinde uyanıp da Resulullah Aleyhissalâtü Vesselamı yanında
bulamayan Hz. Âişe kalkarak Efendimizi aramaya başladı. Sonunda Peygamberimizi
Cennetü'1-Bakî mezarlığında başını semaya kaldırmış halde buldu.
Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselam mübarek hanımına Berat Gecesinin faziletini
şöyle anlattı:
"Muhakkak ki, Allah Teâlâ Şâban'ın onbeşinci gecesinde dünya semasına rahmetiyle
tecelli eder ve Benî Kelb Kabilesinin koyunlarının kılları sayısınca insanları
mağfiret eder."5
Bütün mahlukatına mağfiret eder. Yalnızca müşrikler ve kalbleri düşmanlık
hissiyle dolu olup insanlarla zıtlaşmaktan başka bir şey düşünmeyenler
müstesna."6 "Yüce Allah bu gece bütün Müslümanlara mağfiret buyurur, ancak
kâhin, sihirbaz yahut müşahin (çok kin güden) veya içkiye düşkün olan veya ana
babasını inciten yahut zinaya ısrarla devam eden müstesna."7
"Allah Teâlâ Şâban'ın onbeşinci gecesi tecelli eder ve ana-babasına asi
olanlarla Allah'a ortak koşanlar dışında kalan bütün kullarını bağışlar."8
Üç aylara ayrı bir ruh ve mâna içinde giren Peygamber Efendimiz özellikle Şaban
ayına özel bir özen gösterir, başka zamanlarda görülmemiş bir derecede ibadete
ve âhiret işlerine yönelirdi. Bu ayın çoğu günlerini oruçlu geçirirken, geceleri
de diğer gecelerden çok farklı bir şekilde ihya ederdi
Bir Berat Gecesinde uyanıp da Resulullah Aleyhis-salâtü Vesselamı yanında
bulamayan Hz. Âişe kalkarak Efendimizi aramaya başladı. Sonunda Peygamberimizi
Cennetü'1-Bakî mezarlığında başını semaya kaldırmış halde buldu.
Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselam mübarek hanımına Berat Gecesinin faziletini
şöyle anlattı:
"Muhakkak ki, Allah Teâlâ Şâban'ın onbeşinci gecesinde dünya semasına rahmetiyle
tecelli eder ve Benî Kelb Kabilesinin koyunlarının kılları sayısınca insanları
mağfiret eder."9
İşlenen sevaplı amellerin değeri başka zamanlarda on ise, Berat Kandilinde yirmi
bindir. Meselâ başka zamanlarda okuduğumuz bir tek Kur'ân harfine on sevap
veriliyorsa, bu gecede her bir harfine yirmi bin sevap verilmektedir.
Bu bakımdan tam bir ihlâsla çalışıp ihyasına gayret gösterebildiğimiz takdirde
Berat Kandili elli bin senelik bir ibadet hayatının sevabını bir gece içinde
bize kazandırabilir.
"Onun için elden geldiği kadar Kur'ân ve istiğfar ve salavatla meşgul olmak
büyük bir kârdır."10
Tek kişinin çalışma ve kazanma gücü maddi hayatta olduğu gibi manevi hayatta da
sınırlıdır diyorsak, bunun çaresi vardır. Aynı gayeyi paylaşan ve dünyada aynı
maksatla yaşayan mü'min kardeşlerimizle birlikte teşkil ettiğimiz manevi şirket;
bize hesabından âciz kalacağımız sonsuz bir manevi serveti kazandırabilir.
Üstelik maddi kazançlarda kâr, ortaklar arasında bölünerek küçüldüğü halde
mânevi kârda böyle bir şey kesinlikle söz konusu değildir. Çünkü manevi
faaliyetler nurludur. Nur ise maddi eşya gibi küçülmez ve bölünmez.
Berat Gecesi ibadeti
Gecenin manevi değeri dolayısıyla namaz, Kur'ân tilaveti, zikir, teşbih ve
istiğfarla geçirilmesi, bu gece vesilesiyle muhtaçlara yardım ve benzeri hayırlı
amellere özel bir önem verilmesi müstehaptır.
İşlenen sevaplı amellerin değeri başka zamanlarda on ise, Berat Kandilinde yirmi
bindir. Meselâ başka zamanlarda okuduğumuz bir tek Kur'ân harfine on sevap
veriliyorsa, bu gecede her bir harfine yirmi bin sevap verilmektedir
Bu bakımdan tam bir ihlâsla çalışıp ihyasına gayret gösterebildiğimiz takdirde
Berat Kandili elli bin senelik bir ibadet hayatının sevabını bir gece içinde
bize kazandırabilir.
"Onun için elden geldiği kadar Kur'ân ve istiğfar ve salavatla meşgul olmak
büyük bir kârdır."10
Tek kişinin çalışma ve kazanma gücü maddi hayatta olduğu gibi manevi hayatta da
sınırlıdır diyorsak, bunun çaresi vardır. Aynı gayeyi paylaşan ve dünyada aynı
maksatla yaşayan mü'min kardeşlerimizle birlikte teşkil ettiğimiz manevi şirket;
bize hesabından âciz kalacağımız sonsuz bir manevi serveti kazandırabilir.
Üstelik maddi kazançlarda kâr, ortaklar arasında bölünerek küçüldüğü halde
mânevi kârda böyle bir şey kesinlikle söz konusu değildir. Çünkü manevi
faaliyetler nurludur. Nur ise maddi eşya gibi küçülmez ve bölünmez.
İmam-ı Gazali Hazretleri el-İhyâ'da, Berat Gecesinde yüz rekât namaz kılınması
hakkında bir rivayete yer verse de, hadis âlimleri bu namazın sünnette yerinin
olmadığını, böyle bir namazın Hicretten 400 sene sonra Kudüs'te kılınmış olduğu
tesbitinde bulunurlar. Hatta İmam Nevevi böyle bir namazın sünnette bulunmadığı
için bid'at bile olduğunu ifade eder.
Bunun yerine kaza namazının kılınması daha isabetli olacaktır. Bununla beraber
kılındığı takdirde de sevabının olmadığı anlamına gelmez.
Çünkü ibadet alışkanlıklarının iyice azaldığı zamanımızda insanların bu
vesileyle namaza yönelmelerini hoşgörü ile karşılamak faydalı olacaktır.
Berat Kandili Duası :
Peygamber Efendimiz Aleyhissalâtü Vesselam bu gece Rabbine şöyle dua etmiştir:
"Allahım, azabından affına, gazabından rızana sığınırım, Senden yine Sana iltica
ederim. Sana gereği gibi hamd etmekten âcizim. Sen Kendini sena ettiğin gibi
yücesin."11
Berat Duası
Bazı mâna büyüklerinin de şöyle bir duası vardır:
"Allahım, şayet ismimi saîdler defterine yazdıysan, orada sabit kıl. Şayet
ismimi şakiler defterine yazdıysan oradan sil. Çünkü Sen buyurdun ki, 'Allah
dilediğini
siler yok eder, dilediğini de sabit bırakır, Levh-i Mahfuz Onun katındadır."12
Bu idrak ve şuur içinde ihya edeceğimiz Berat Gecesinin hepimiz için hayırlara
vesile olmasını Cenab-ı Haktan niyaz edelim.
Allah'ım bu gecede yaptıgımız duaları kabul eyle ve bizlere birdahaki mübarek
kandil gecelerine kavuşmayı nasip et. Amin
Kaynaklar
1 Hülâsâtü'l-Beyân. 13:5251.
2 Şualar, s,426.
3 TDİ."Berat" maddesi.
4 Hak Dini Kur an Dili, 5:4295
5 İbni Mâce, İkame, 191.
7 et-Tergîb ve't-Terhib, 2:118.
8 İbni Mace, İkametü's-Salât, 191; Tirmizî, Savm, 38.
9 Tirmizî, Savm:39.
10 Şualar, s.426.
11 et-Tergib ve't-Terhîb, 2:.119, 120.
12 Ra'd Suresi, 39; Mecmuatü'l-Ahzab, 1:597.
Yoktan var eden, varlığından haberdar eden, yaratıp imtihan eden, imtihan edip
sabır veren Allah'ın bütün müminleri bağışlaması dileğiyle. Berat geceniz
mübarek olsun.
Berat Kandilinizi Tebrik Eder, Hayırlara Vesile olmasını Cenâbı Hakk'tan Niyaz
Ederiz.
Kuran-i Kerim
(Duhan su. 1-3)
“Ha Mim. Apaçık olan Kitab’a andolsun ki, biz onu mübarek bir gecede indirdik.
Şüphesiz biz insanları uyarmaktayız. Katımızdan bir emirle her hikmetli iş o
gecede ayırt edilir…”
Tâhâ Sûresi 82
"Şu da muhakkak ki inkârdan dönüş yapan, iman eden, güzel ve makbul işler yapan,
böylece doğru yola giren kimseyi de affederim."
Tahrîm Sûresi 8
"Ey iman edenler! Samimî ve kesin bir dönüşle Allah'a tövbe ediniz. Böyle
yaparsanız Rabbinizin sizin günahlarınızı affedeceğini, sizi içinden ırmaklar
akan cennetlere yerleştireceğini umabilirsiniz. O gün Allah, Peygamberini ve
onun beraberindeki müminleri utandırmaz. Onların nûru, önlerinden ve sağ
taraflarından sür'atle ilerler. Şöyle derler onlar: "Ey Kerim Rabbimiz! Nûrumuzu
daha da artır, tamamına erdir, kusurlarımızı affet, çünkü Sen her şeye
kadirsin!"